HISTORIA POWSTANIA HARMONIJKI USTNEJ
Harmonijka ustna zaliczana jest do instrumentów muzycznych z grupy idiofonów, tzn. samobrzmiących, a zarazem dętych blaszanych. Dźwięk wydobywa się bowiem podczas ruchu powietrza w szczelinach, przy których znajdują się metalowe blaszki zwane stroikami, które wprawione w drgania wydają dźwięki zależne od ich długości. Im dłuższa blaszka, tym niższy dźwięk wydaje. Ciekawostką jest, że harmonijka ustna była pierwszym instrumentem znanego amerykańskiego gitarzysty i wokalisty, Jimiego Hendrixa.
Pierwszym przodkiem harmonijki był instrument zwany szeng (po prawej). Powstał on w Chinach i wykorzystywano go do grania muzyki ludowej. Złożony był z wiązki piszczałek trzcinowych umieszczonych w pojemniku powietrza zaopatrzonym w boczny kanał ustnikowy. Kolebką natomiast stroika przelotowego był najprawdopodobniej Tybet, skąd około r. 2400 p.n.e. dotarł on do pobliskich Chin, a także do Japonii. W Chinach właśnie, jak niektórzy twierdzą, zastosowano go do konstrukcji wspomnianego już instrumentu pod nazwą szeng, który został zresztą później szeroko spopularyzowany. Inna jednak wersja zakłada, iż szeng przywędrował z Tybetu do Chin już w swej gotowej postaci. Jego elegancka forma miała przedstawiać legendarnego ptaka – feniksa. Taki instrument muzyczny zaliczano do grupy aerofonów stroikowych, czyli czegoś w rodzaju azjatyckiej odmiany harmonijki ustnej, na której możliwa jest nawet gra wielogłosowa. Kilkanaście piszczałek bambusowych zostało umieszczonych w drewnianym zbiorniczku powietrza. Poprzez wdmuchiwane lub wciągane ustnikiem przez grającego powietrza, przechodziło ono następnie przez otwór boczny każdej z piszczałek, przykryty metalowym języczkiem przelotowym. W części widocznej piszczałki zaopatrzone zostały w otwory palcowe, których zakrycie powodowało wyrównanie ciśnienia powietrza w piszczałce, a tym samym wibrację stroika. Dowiedz się więcej o historii i o tym jak nauczyć się grac na harmonijce ustnej.
Darmowy kurs gry na harmonijce
5-dniowy kurs e-mail z poradami i filmami, które nauczą Cię podstaw gry i zainspirują.
Podaj e-mail i odbierz 5-dniowy kurs za darmo. ↓
Szeng występował jednak w szeregu różnych odmian, które odróżniały się ilością piszczałek. Właściwy szeng zaopatrzony był w 13 stroików. Szeng występujący pod nazwą ho miał ich 19, czao zaś – 24. W różnych odmianach spotykano go też na Półwyspie Koreańskim, w Japonii i innych krajach Azji.
Okazuje się więc, że Chińczycy na długo przed nami oprócz prochu i druku znali również – harmonijkę ustną. Podczas gdy już wtedy nastał tam “czas szenga”, w Europie dopiero w XVII – XVIII wieku zaczęto budować organowe piszczałki stroikowe. W dolnej części takich natomiast piszczałek drgały metalowe blaszki. Na przełomie XVIII i XIX wieku wynalazek ten zastosowano w wielu innych rodzajach instrumentów.
Współczesna Historia Powstania Harmonijki Ustnej
1804 roku opatentowano i szeroko rozpowszechniono metronom, dzięki Johannowi Nepomukowi Mälzelowi. Nie wszyscy wiedzą jednak, że jest on również twórcą mechanicznego instrumentu dętego zwanego panharmoniconem. Ludwig van Beethoven skomponował na niego nawet pierwszą wersję swojej kompozycji noszącej tytuł Zwycięstwo Wellingtona albo bitwa pod Vittora. Przez lata powstawały następnie najróżniejsze instrumenty działające na zasadzie wtłaczanego powietrza, m. in.: eolina, eolodikon, aeolomelodicon zbudowany w Warszawie przez Polaka, Karola Brunnera. Powstał także aeolopantalon, którego twórcą był w 1824 Józefa Długosza. Co ciekawe, grywał na nim nawet sam Fryderyk Chopin. W 1821 r. powstała physharmonica, którą skonstruował Anton Häckl, a ulepszył ją w 1849 Augus Debain. Dzięki temu powstało coś na wzór pierwszej fisharmonii. Równocześnie konstruowano w tym czasie rożne typy harmonijek ustnych oraz instrumentów z miechami ręcznymi. W latach 20. XIX wieku Friedrich Buschmann zbudował handaoline, a następnie udoskonalił go i opatentował w 1829 Cyrillus Damian dając mu nazwę accordionu. W 1821 szesnastoletni Friedrich zbudował aurę, będącą już prototypem harmonijki ustnej. Działała ona na wzór wielodźwiękowego kamertonu, działającego na zasadzie stroika przelotowego. Stroiki owe wprawiało w drganie powietrze wtłaczane przez odpowiednie kanały. Kolejne udoskonalenia były dziełem Christiana Messnera, który to skonstruował instrument zwany mundaeoline w 1821 roku. Można powiedzieć, że był on już praktycznie harmonijką ustną, na którą stworzyłem kurs . W 1857 roku produkcję Messnera przejął Matthias Hohner – i tym samym dał początek firmie, która działa do dziś dnia.
Najwcześniej harmonijki dostać można było w USA w 1865 roku. Ponieważ miały stosunkowo niskie ceny, szybko zyskały dużą popularność. Używano je na początku głównie do grania muzyki ludowej. Szybko jednak ich możliwości doceniono w muzyce bluesowej, ale również muzyce country, a nawet jazzie. Od tego czasu popularność tego instrumentu nie spada, a nawet podnosi się w całej Europy. Na dziś dzień do najpopularniejszych firm produkujących harmonijki zalicza się m. in.: M. Hohner, Suzuki, Seydel, Tombo.
Podobał Ci się artykuł?
Z jakiej harmonijkowej firmy korzystasz najczęściej?
Swoją firmę wpisz w komentarzu poniżej.